Gazeta Podatkowa nr 80 (1121) z dnia 6.10.2014

Wniosek o wychowawczy trzeba udokumentować

Prawo do urlopu wychowawczego zależy tylko od dwóch przesłanek: pozostawania w zatrudnieniu pracowniczym i posiadania co najmniej sześciomiesięcznego ogólnego stażu pracy. Mimo że warunki te nie są zbyt wygórowane, złożenie wniosku o urlop wychowawczy podlega dość rozbudowanej procedurze. Dotyczy ona nie tyle samej czynności złożenia wniosku, co udokumentowania podanych w nim okoliczności.

Oświadczenie rodzica albo dokumenty

Urlop wychowawczy jest uprawnieniem wnioskowym, a więc jego udzielenie zależy od inicjatywy pracownika. W celu skorzystania z tego uprawnienia należy złożyć wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego, w terminie co najmniej 14 dni przed jego planowanym rozpoczęciem. Obligatoryjna treść wniosku nie jest zbyt rozbudowana. Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego, wniosek o ten urlop musi zawierać wskazanie:

• daty jego rozpoczęcia i zakończenia oraz okresu urlopu wykorzystanego dotychczas na dane dziecko,
   
• liczby części tego urlopu, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Sam wniosek to jednak nie wszystko. Pracownik jest zobowiązany dołączyć do niego oświadczenie drugiego rodzica lub opiekuna o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym we wniosku. Nie jest to konieczne tylko wtedy, gdy:

• drugiego rodzica pozbawiono władzy rodzicielskiej lub ją ograniczono,
   
• zwolniono z opieki drugiego opiekuna dziecka lub ograniczono opiekę,
   
• zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania oświadczenia drugiego rodzica/opiekuna.

W stanie prawnym obowiązującym przed 1 października 2013 r., na potwierdzenie powyższych okoliczności wystarczyło oświadczenie pracownika wnioskującego o urlop wychowawczy. Od wskazanej daty zaostrzono wymogi dokumentacyjne odnośnie okoliczności wskazanych we wniosku. Samo oświadczenie w sprawie przeszkód w uzyskaniu oświadczenia drugiego rodzica nie jest już wystarczające. Trzeba je potwierdzić konkretnymi dokumentami (patrz tabela).

Deklaracja o stanie rodzinnym to za mało

Od października ubiegłego roku do wymiaru urlopu wychowawczego (36 miesięcy) wchodzi 1 miesiąc tzw. nieprzenaszalnej części urlopu. Każdy z rodziców lub opiekunów ma wyłączne prawo do jej wykorzystania. Jeżeli tego zaniecha, "jego" miesiąc urlopu wychowawczego nie będzie mógł zostać wykorzystany przez drugiego rodzica lub opiekuna. W praktyce powoduje to zmniejszenie wymiaru urlopu wychowawczego o 1 miesiąc, tak więc w odniesieniu tylko do jednego rodzica lub opiekuna wynosi on 35 miesięcy. Kodeks pracy w art. 186 § 9 i 10 K.p. przewiduje jednak wyjątki od stosowania zasady nieprzenaszalnej części urlopu wychowawczego. Pracownik samodzielnie wychowujący dziecko może wykorzystać jego pełny wymiar, jeżeli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
   
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
   
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej bądź została ona ograniczona lub zawieszona,
   
• jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Podobnie jak w przypadku wystąpienia przeszkód w dołączeniu do wniosku oświadczenia drugiego rodzica co do braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym we wniosku, samo oświadczenie pracownika nie wystarczy. Jeżeli powołuje się on na fakty, które zgodnie z art. 186 § 9 i 10 K.p. pozwalają mu na skorzystanie z pełnej puli urlopu wychowawczego, to musi te fakty uwiarygodnić odpowiednimi dokumentami. Ich rodzaj określa rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego. Tak więc rodzic lub opiekun dziecka składający wniosek o:

• wykorzystanie urlopu wychowawczego w pełnym wymiarze lub
   
• ostatniej części tego urlopu, która razem z wcześniej wykorzystanymi częściami daje łącznie 36 miesięcy urlopu

dołącza do wniosku dokumenty potwierdzające okoliczności pozwalające mu na wykorzystanie wnioskowanego, pełnego wymiaru urlopu. Ponadto w treści wniosku zawiera dodatkowo oświadczenie dotyczące podanych we wniosku okoliczności, uprawniających go do wykorzystania całego urlopu wychowawczego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19.09.2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. poz. 1139)