Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 15 (537) z dnia 1.08.2021

Wymiar urlopu wypoczynkowego po skróceniu okresu wypowiedzenia

Pracodawca redukuje stan zatrudnienia wypowiadając umowy. Zdarzają się przypadki, że skraca okres wypowiedzenia z trzech do jednego miesiąca, wypłacając w zamian odszkodowanie. Czy pracownicy zachowują prawo do urlopu wypoczynkowego za miesiące, o które skrócono okres wypowiedzenia?

Nie, pracownicy są uprawnieni do urlopu wypoczynkowego tylko za miesiące, w których pozostają w stosunku pracy.

Pracodawca, który wypowiada umowę o pracę z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia do jednego miesiąca. W takim przypadku za pozostałą część okresu pracownik nabywa prawo do odszkodowania, obliczonego tak jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop (art. 36¹ § 1 K.p.), które jest rekompensatą zarobków utraconych przez pracownika wskutek skrócenia okresu wypowiedzenia (por. wyrok SN z 5 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 42/13, OSNP 2015/1/2). Nie jest ono uwarunkowane w żaden sposób, a zwłaszcza nie jest wymagane aby po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik pozostawał nieaktywny zawodowo. Przy czym okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, pod warunkiem, że pozostaje w tym czasie bez pracy (art. 36¹ § 2 K.p.).

Jak czytamy w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 9 lipca 1992 r. (sygn. akt I PZP 20/92, OSNC 1993/1-2/2), w okresie, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie (do końca pozostałej części okresu wypowiedzenia), pracownik nie nabywa żadnych uprawnień, których warunkiem jest istnienie stosunku pracy, np. nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego. Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30 września 2013 r. (sygn. akt III AUa 3263/12) stwierdził, że: "W przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia na podstawie art. 36¹ K.p. umowa o pracę rozwiązuje się z upływem skróconego okresu wypowiedzenia, zaś za późniejszy okres pracownik otrzymuje wprawdzie odszkodowanie, ale nie jest już pracownikiem. Poza odszkodowaniem za skrócenie okresu wypowiedzenia nie nabywa on prawa do świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. (...)".

Omawianą sytuację należy odróżnić od uregulowanej w art. 36 § 6 K.p., która przewiduje możliwość ustalenia przez strony wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę, po dokonaniu wypowiedzenia przez pracownika albo przez pracodawcę. Dotyczy ona nie tylko trzymiesięcznych wypowiedzeń, ale również krótszych i znajduje zastosowanie, jeśli strony się porozumieją w tej sprawie. Za skrócony w tym trybie okres wypowiedzenia nie przysługuje odszkodowanie. Zwalniany nie nabywa też za okres, o który skrócono wypowiedzenie prawa do urlopu.

Rozliczając tzw. kolejny urlop pracownika za rok kalendarzowy, w którym ustaje stosunek pracy, należy uwzględnić przepisy art. 155¹ § 1 i nast. K.p. Takiemu pracownikowi przysługuje u dotychczasowego pracodawcy urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w tym roku.

Pracodawca wypowiedział umowę pracownikowi legitymującemu się 5-letnim stażem urlopowym oraz skrócił wypowiedzenie do jednego miesiąca. Wskutek powyższego zamiast 30 września br. umowa uległa rozwiązaniu 31 lipca 2021 r. Za pozostałe dwa miesiące pracodawca wypłacił odszkodowanie. Pracownik za 2021 r. nabył prawo do urlopu w wymiarze 12 dni (20 dni x 7/12 = 11,66 dnia, po zaokrągleniu 12 dni).

Proporcjonalne obniżenie urlopu jest możliwe tylko wtedy, gdy do dnia wystąpienia okoliczności obniżających nie wykorzystano urlopu w nadmiarze. Pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z okresu przepracowanego, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze. Łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców (art. 155¹ § 1 pkt 1 in fine i § 2 K.p.).

Pracodawca wydając pracownikowi świadectwo pracy zamieszcza w ust. 6 pkt 1 tego dokumentu informację o liczbie dni i godzin urlopu wypoczynkowego za bieżący rok kalendarzowy, wykorzystanego w naturze lub za który wypłacono ekwiwalent, co pozwala kolejnemu pracodawcy na ustalenie prawidłowej puli urlopowej pozostałej do wykorzystania w tym samym roku kalendarzowym.