Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 7 (457) z dnia 1.04.2018

Obliczenie okresu korzystania z urlopu wychowawczego

Pracownica, która w 2014 r. urodziła dziecko, po wykorzystaniu urlopów macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego, rodzicielskiego i wypoczynkowego, od 1 czerwca 2015 r. korzysta z pełnego wymiaru urlopu wychowawczego (ojciec dziecka nie zamierza o niego się ubiegać). Pod koniec marca br. przedłożyła ofertę rozwiązania umowy za porozumieniem z ostatnim dniem urlopu, wskazując jednak datę - 31 marca 2018 r. Do kiedy należy udzielić jej urlopu wychowawczego oraz z jaką datą rozwiązać umowę?

Pierwsza część pytania jest bezprzedmiotowa, bowiem termin zakończenia urlopu wychowawczego należało ustalić podczas jego udzielania. Następnie, na skutek zdarzeń albo czynności prawnych (np. porozumienia się w sprawie rozwiązania umowy) termin ten może ulec modyfikacji.

Urlop wychowawczy jest uprawnieniem pracowniczym, uregulowanym w przepisach art. 186-186⁸ K.p., a jego celem jest sprawowanie osobistej opieki nad małym dzieckiem. Przysługuje rodzicom lub opiekunom dziecka, legitymującym się co najmniej 6-miesięcznym zatrudnieniem. Długość urlopu wychowawczego jest ograniczona dwoma kryteriami, czasowym - 36 miesięcy i terminowym - nie może trwać dłużej niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Taki wymiar przysługuje łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka, przy czym jeden miesiąc z tej puli przysługuje każdemu z nich niezbywalnie (tzw. część nieprzenoszalna), a zatem jeden z rodziców albo opiekunów może skorzystać maksymalnie z 35 miesięcy urlopu. Nie dotyczy to sytuacji, w której:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
   
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
   
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
   
• dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna (art. 186 § 9-10 K.p.).

W tych wyjątkowych przypadkach uprawniony może wykorzystać pełne 36 miesięcy urlopu wychowawczego.

W zakresie sposobu liczenia okresu urlopu wychowawczego stanowisko zajęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 2 czerwca 2016 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa. Resort pracy przychylił się w nim do rozwiązania prezentowanego przez naszą redakcję, wyjaśniając że właściwe są tu zasady potoczne. Przykładowo: "(...) jeżeli urlop wychowawczy został udzielony od dnia 4 kwietnia 2016 r., to 6 miesięczny okres urlopu wychowawczego upływa 3 października 2016 r. Natomiast jeżeli występują między częściami urlopu wychowawczego przerwy, to dla ustalenia kiedy miną dopuszczalne 36 miesięcy, należy sumować pełne kolejne nieprzerwane miesiące urlopu wychowawczego, przyjmując, że okres miesiąca upływa w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada początkowemu dniowi okresu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca (np. miesiąc liczony od dnia 4 kwietnia upływa w dniu 3 maja). Należy także zsumować dni »wystające« poza pełne miesiące, przyjmując 30 dni za jeden miesiąc. (...)".

Biorąc powyższe pod uwagę oraz przyjmując, że pracownicę z pytania nie obejmuje żaden z wyjątków wskazanych w art. 186 § 9-10 K.p., a jej umowa ma charakter bezterminowy lub została zawarta na "dłuższy" czas określony, urlop powinien być jej udzielony do 30 kwietnia 2018 r. (35 m-cy). Jej oferta w sprawie rozwiązania umowy zawiera więc dwa różne terminy (ostatni dzień marca i kwietnia br.). W judykaturze rozstrzygnięto natomiast tylko taką sytuację, gdy terminu nie określono w ogóle. Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 11 stycznia 2001 r. (sygn. akt I PKN 844/00, OSNP 2002/18/432): "Nieokreślenie - choćby dorozumiane - w porozumieniu stron o rozwiązaniu stosunku pracy terminu jego ustania powoduje (podobnie jak przy zawarciu umowy o pracę - art. 26 KP) rozwiązanie tego stosunku w dniu zawarcia porozumienia.".

Aby doszło do rozwiązania umowy o pracę w omawianym trybie konieczna jest akceptacja adresata oferty. Nie wystarczy wyznaczenie terminu rozwiązania umowy przez jedną ze stron, gdy druga nie wyraża na nią zgody (por. wyrok SN z 14 listopada 2009 r., sygn. akt I PK 94/09, M.P.Pr 2010/2/58). W sytuacji opisanej w pytaniu pracodawca powinien ją poprzedzić uzgodnieniem z pracownikiem terminu rozwiązania stosunku pracy. Może to być zarówno pierwszy termin z oferty, sprecyzowany przez odniesienie do ostatniego dnia urlopu wychowawczego, a więc 30 kwietnia br. lub drugi, określony datą - 31 marca br., co by oznaczało, że urlop wychowawczy uległ zakończeniu przed wykorzystaniem w pełnym wymiarze. Strony mogą bowiem rozwiązać stosunek pracy na mocy porozumienia w każdym uzgodnionym przez siebie terminie, także w czasie urlopu (por. wyrok SN z 12 listopada 2003 r., sygn. akt I PK 593/02, M.P.Pr.-wkł. 2004/6/1).