Urlop szkoleniowy na egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe

Pracownik będzie zdawał egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe. Do ilu dni urlopu szkoleniowego nabędzie prawo, jeśli przystąpi do dwóch lub więcej takich egzaminów w ciągu roku? Czy elektrykowi, który co 5 lat musi odnawiać swoje uprawnienia i którego kurs kończy się egzaminem, także przysługuje taki urlop?

Zgodnie z art. 103¹ § 2 i 3 K.p., pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Urlop szkoleniowy przysługuje na egzaminy kończące wskazane w przepisach formy podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Jego wymiar uzależniony jest od tego, jakiego egzaminu dotyczy. I tak, zgodnie z art. 103² § 1 K.p., przysługuje on w wymiarze:

• 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
   
• 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
   
• 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
   
• 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Kodeks pracy, wiążąc liczbę dni urlopu szkoleniowego z zakończeniem określonej formy kształcenia, nie ogranicza w żaden sposób liczby tego typu "przedsięwzięć szkoleniowych" podejmowanych przez pracownika (za zgodą albo z inicjatywy pracodawcy). Jeśli zatem zdarzy się, że w ciągu roku pracownik kończy dwa rozpoczęte wcześniej procesy kształcenia np. określony poziom szkoły oraz kurs specjalizacyjny i przystępuje do dwóch egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, to za każdym razem ma prawo do urlopu szkoleniowego, w pełnym wymiarze. Inaczej byłoby gdyby egzamin potwierdzający uzyskanie kwalifikacji zawodowych został podzielony w programie na kilka części, wówczas pracownik miałby prawo tylko do jednego urlopu szkoleniowego.

Aby pracodawca zobowiązany był taki urlop pracownikowi udzielić, musi on faktycznie przystępować do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Kodeks pracy nie definiuje tego pojęcia. Zgodnie zaś z art. 3 pkt 21 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 z późn. zm.), przez egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie należy rozumieć egzamin umożliwiający uzyskanie świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie w zakresie jednej kwalifikacji, a w przypadku uzyskania świadectw potwierdzających wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie oraz posiadania wykształcenia zasadniczego zawodowego, o którym mowa w art. 11a ust. 3 ustawy o systemie oświaty, lub wykształcenia średniego, o którym mowa w art. 11a ust. 4 tej ustawy - również dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (dostępnym na stronie internetowej www.mpips.gov.pl): "(...) O zakwalifikowaniu danego egzaminu do określonej grupy egzaminów końcowych, na które przysługuje urlop szkoleniowy, decyduje przepis rangi ustawowej lub przepis wydany na podstawie ustawy (akt wykonawczy). (...)".

Egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe będzie przykładowo egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego technikum oraz szkoły policealnej dla osób posiadających wykształcenie średnie, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku (art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a, c, d ustawy o systemie oświaty). Uprawnienie do urlopu szkoleniowego na udział w egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe może przysługiwać również, gdy inne przepisy tak określają warunki potwierdzania kwalifikacji zawodowych.

Zwracamy uwagę! Zdaniem Departamentu Prawa Pracy MPiPS (stanowisko z 27 października 2010 r. w sprawie urlopów szkoleniowych): "(...) ze względu na różny charakter i zakres norm prawnych, które mogą dotyczyć szeroko rozumianego podnoszenia przez pracowników kwalifikacji zawodowych czy też potwierdzania takich kwalifikacji, należałoby każdorazowo dokonywać analizy konkretnych przepisów, pod kątem ewentualnego uprawnienia pracownika do korzystania z urlopu szkoleniowego, o którym mowa w art. 103² § 1 pkt 3 Kodeksu pracy (...) przy takiej analizie, może być pomocne następujące założenie. Jeżeli przepisy regulują proces uzyskiwania określonych kwalifikacji zawodowych, prawo do urlopu szkoleniowego należałoby zwłaszcza wiązać z wymogiem zakończenia procesu nauki, nakierowanego na podniesienie kwalifikacji zawodowych przez pracownika oraz z koniecznością zdania przewidzianego w tych przepisach egzaminu, który w sposób niebudzący wątpliwości mógłby być uznany za egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe i stanowiący podstawę do uzyskania uprawnień do wykonywania określonego zawodu.".

Urlop szkoleniowy nie będzie, zatem przysługiwał, jeżeli przepisy nie wiążą z ukończeniem danej formy kształcenia obowiązku potwierdzenia uzyskania kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu. Oznacza to, że urlop szkoleniowy nie przysługuje, jeżeli organizator podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika sam zadecyduje, że dana forma kształcenia kończy się "egzaminem", nazwanym przez niego "eksternistycznym" lub "potwierdzającym kwalifikacje zawodowe".

Nie przysługuje on też w sytuacji, gdy pracownik nie uczestniczy w procesie szkolenia, a ma jedynie obowiązek potwierdzania spełnienia wymagań kwalifikacyjnych. Taka sytuacja występuje na przykład w zawodzie elektryka, który może być zobowiązany do poddania się sprawdzeniu czy nadal spełnia te wymagania (art. 54 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne - Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.).