Gazeta Podatkowa nr 78 (2161) z dnia 26.09.2024

Czy niezdolność do pracy na urlopie bezpłatnym przerywa ten urlop i uprawnia pracownika do chorobówki?

Pracownik bezpośrednio po urlopie wypoczynkowym zawnioskował o udzielenie mu na dwa miesiące (cały sierpień i wrzesień 2024 r.) urlopu bezpłatnego. Przychyliłam się do jego prośby, choć zdecydowanie zdezorganizowało mi to pracę. Tydzień później okazało się, że pracownik uległ wypadkowi komunikacyjnemu i w ciężkim stanie trafił do szpitala.

1) Czy niezdolność pracownika do pracy potwierdzona zwolnieniem lekarskim przerywa urlop bezpłatny?

NIE. Urlopy bezpłatne w większości udzielane są na wniosek pracownika, na podstawie art. 174 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.). Zakładamy, że pracownik, o którym mowa w pytaniu, wystąpił o urlop bezpłatny na podstawie ww. przepisu. Taki urlop bezpłatny nie wlicza się do stażu pracy i na gruncie prawa pracy traktowany jest jako okres swego rodzaju zawieszenia stosunku pracy. W tym czasie pracownik nie wykonuje bowiem pracy, a pracodawca nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia.

Regulacje Kodeksu pracy nie przewidują wystąpienia okoliczności, które powodowałyby przerwanie urlopu bezpłatnego. Generalnie trwa on więc przez ustalony przez strony czas. Nie ma też podstaw do odpowiedniego stosowania do urlopu bezpłatnego przepisu określającego przesłanki przerwania urlopu wypoczynkowego. Przepisem tym jest art. 166 K.p., zgodnie z którym część urlopu niewykorzystaną z powodu:

• czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
• odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie albo pełnienia służby w aktywnej rezerwie, przez czas do 3 miesięcy,
• urlopu macierzyńskiego

pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym. W wymienionych powyżej sytuacjach (i tylko w tych - patrz tabela) urlop wypoczynkowy ulega przerwaniu. Jak już jednak wspomniano, regulacji tej nie można odpowiednio stosować w przypadku choroby powstałej w czasie urlopu bezpłatnego - art. 174 K.p. nie zawiera bowiem odpowiedniego odesłania w tym zakresie.

2) Czy w tej sytuacji pracownik ma prawo do świadczenia chorobowego?

Za okres niezdolności do pracy przypadającej w okresie udzielonego pracownikowi urlopu bezpłatnego, nie przysługuje mu świadczenie chorobowe. Dotyczy to zarówno:

• zasiłku chorobowego, co wynika wprost z art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową, jak i
• wynagrodzenia chorobowego, które zgodnie z art. 92 § 3 pkt 2 Kodeksu pracy nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Jeśli jednak niezdolność do pracy pracownika będzie trwała dłużej i ostatecznie wykroczy poza okres udzielonego mu urlopu bezpłatnego, nabędzie on prawo odpowiednio do wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku chorobowego od następnego dnia po zakończeniu tego urlopu. Przy czym należy jednak pamiętać, iż okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresie urlopu bezpłatnego (bez prawa do świadczenia), zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy zasiłkowej, nie wlicza się do okresu zasiłkowego (przykład).

Warto dodać, że organ rentowy w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, precyzuje, iż prawo do zasiłku chorobowego od następnego dnia po zakończeniu urlopu bezpłatnego przysługuje także wówczas, gdy równocześnie z zakończeniem tego urlopu ustanie tytuł ubezpieczenia chorobowego (tj. zatrudnienie), o ile nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 13 ustawy zasiłkowej, wykluczające prawo do zasiłku. Ponadto ZUS określa uprawnienia do zasiłku chorobowego w przypadku, gdy w okresie urlopu bezpłatnego pracownik podjął zatrudnienie u innego pracodawcy. Otóż jeśli zatrudnienie to było podjęte u innego pracodawcy wyłącznie w okresie urlopu bezpłatnego udzielonego przez pierwszego pracodawcę, prawo do zasiłku chorobowego:

• nie przysługuje po ustaniu dodatkowego zatrudnienia,
• przysługuje po zakończeniu urlopu bezpłatnego wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił tego urlopu.