Urlop bezpłatny wpływa na składki z innych tytułów

Osoba zatrudniona na etacie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS w sposób przewidziany dla pracownika. Z pracowniczych ubezpieczeń nie zwalnia jej ani zawarcie umowy zlecenia z własnym pracodawcą, ani też podjęcie innej pracy zarobkowej, np. prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak pracodawca udzieli pracownikowi urlopu bezpłatnego (niezależnie od ilości dni), wtedy inna praca zarobkowa w okresie jego trwania stanowić będzie dla niego tytuł do ubezpieczeń w ZUS.

Ubezpieczenia z etatu i ze zlecenia

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w każdym przypadku podlega z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. W taki też sposób ubezpieczeniom w ZUS podlega osoba, która zawarła umowę zlecenia z własnym pracodawcą (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązkowe są dla niej wtedy ubezpieczenia społeczne wszystkich ryzyk i ubezpieczenie zdrowotne. Na obligatoryjność tych ubezpieczeń bez wpływu pozostaje wysokość wynagrodzenia, jakie uzyskuje ona ze zlecenia oraz ilość zawartych z nią tego rodzaju umów z własnym pracodawcą.

Sytuacja takiej osoby w zakresie ubezpieczeń ulegnie jednak zmianie, gdy pracodawca udzieli jej urlopu bezpłatnego. Wprawdzie z tego powodu nie następuje rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem, to w okresie jego trwania stosunek pracy ulega zawieszeniu. To powoduje, że w czasie tym osoba nie podlega pracowniczym ubezpieczeniom w ZUS, tylko przewidzianym dla wykonujących umowę zlecenia.

W związku z tym umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym powoduje dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Dobrowolny charakter ma natomiast dla zleceniobiorcy ubezpieczenie chorobowe. Zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń w ZUS należy dokonać na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X.

Status pracownika dla celów ubezpieczeniowych traci m.in. osoba przebywająca na urlopie bezpłatnym.

Etat i własna firma

W sytuacji gdy przedsiębiorca, oprócz prowadzonej firmy, jest jednocześnie zatrudniony na etacie, wtedy zawsze obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega ze stosunku pracy. Z kolei wysokość miesięcznego przychodu uzyskiwanego przez taką osobę z etatu decyduje o charakterze ubezpieczeń społecznych z prowadzonej działalności. Gdy ze stosunku pracy osiąga ona (w przeliczeniu na okres miesiąca) oskładkowany przychód w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia (w 2016 r. - 1.850 zł lub dla pracownika w I roku pracy - 1.480 zł, a w 2017 r. - 2.000 zł), to z racji prowadzenia własnej firmy obowiązkowe jest dla przedsiębiorcy tylko ubezpieczenie zdrowotne. Do ubezpieczeń emerytalno-rentowych może on wtedy przystąpić wyłącznie dobrowolnie. Jeżeli natomiast pensja z etatu (podlegająca składkom ZUS) jest niższa niż wcześniej wskazane minimalne wynagrodzenie, wówczas obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega on również z działalności.

Przy czym, niezależnie od wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia z etatu, ubezpieczenie zdrowotne jest dla takiej osoby obowiązkowe zarówno z działalności, jak i z pracy na etacie.

Składki z firmy na urlopie bezpłatnym

Jak już wskazano, podczas urlopu bezpłatnego stosunek pracy jest zawieszony. Pracownik w tym czasie nie świadczy pracy, a pracodawca jest zwolniony z obowiązku wypłacania mu za ten okres wynagrodzenia. W konsekwencji w czasie trwania tego urlopu pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS ze stosunku pracy.

Jeżeli zatem pracownik jednocześnie prowadzi własną działalność gospodarczą, to w okresie przebywania na urlopie bezpłatnym staje się ona dla niego jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS. Jeśli dotychczas z własnej firmy osoba taka opłacała za siebie tylko składkę zdrowotną, to w okresie odpowiadającym długości trwania urlopu bezpłatnego zobowiązana jest opłacać z działalności również składki społeczne. To oznacza, że powinna jako przedsiębiorca dokonać odpowiednich zmian ubezpieczeniowych w ZUS. Od dnia przebywania na wskazanym urlopie zmieni się bowiem dla niej zakres i schemat podlegania ubezpieczeniom w ZUS z racji prowadzonej firmy. Przedsiębiorca powinien wyrejestrować siebie z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (druk ZUS ZWUA) i następnie ponownie zgłosić siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego (druk ZUS ZUA).

Opłacanie składek z firmy na urlopie bezpłatnym

Przedsiębiorca nie powinien mieć wątpliwości w zakresie ustalenia wysokości należnych składek społecznych z firmy, w sytuacji gdy udzielony mu urlop bezpłatny z etatu odpowiada okresowi pełnego miesiąca kalendarzowego (lub kilku pełnym miesiącom). Składki na te ubezpieczenia z działalności opłaci on bowiem wtedy w pełnej obowiązującej go miesięcznej wysokości (lub odpowiednio za każdy kolejny miesiąc trwania tego urlopu).

Problem pojawia się najczęściej wtedy, gdy urlop bezpłatny został pracownikowi udzielony na okres np. kilku dni w danym miesiącu lub kilku tygodni na przełomie dwóch miesięcy. Wówczas składki społeczne przedsiębiorca opłacić powinien za siebie tylko za dni, w których przebywał na urlopie bezpłatnym, zgodnie z zasadą określoną w art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Reguła ta nie dotyczy jednak składki zdrowotnej. Bez względu na długość przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym ma on obowiązek opłacić ją z prowadzonej w tym czasie własnej firmy za każdy miesiąc wykonywania działalności w pełnej wysokości. Składka ta jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793)