Prawo do urlopu ojcowskiego także po rozwodzie rodziców dziecka

1) Pracownik wystąpił z wnioskiem o urlop ojcowski na półroczne dziecko. Czy ma prawo do tego urlopu, jeżeli jest po rozwodzie z matką dziecka?

Pracownik nabywa prawo do urlopu ojcowskiego wówczas, gdy jest ojcem dziecka oraz je wychowuje. Jego relacja z matką dziecka nie ma wpływu na korzystanie z tego uprawnienia.

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:

• do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo
   
• do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (art. 182³ K.p.).

W celu skorzystania z omawianego uprawnienia muszą być zatem spełnione następujące przesłanki:

• wiek dziecka, co dokumentuje się skróconym aktem urodzenia,
   
• wychowywanie dziecka przez pracownika,
   
• terminowo złożony wniosek (o czym piszemy w odpowiedzi na 2 pytanie).

Pracodawca nie ma możliwości kontroli czy pracownik faktycznie wychowuje dziecko. Jeżeli więc ojciec dziecka nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej prawomocnym orzeczeniem sądu, to nawet jeżeli stale z dzieckiem nie zamieszkuje, pracodawca nie może odmówić mu prawa do urlopu ojcowskiego.

Zwracamy uwagę! Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej na stronie internetowej (www.rodzicielski.gov.pl), wyjaśniając prawo ojca pozostającego w nieformalnym związku z matką swojego dziecka do urlopu ojcowskiego stwierdziło, że: "(…) urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni przysługuje pracownikowi-tacie dziecka niezależnie od tego, czy pozostaje on w związku małżeńskim z mamą dziecka.".

W praktyce możliwa jest też sytuacja, gdy rodzice nowo narodzonego dziecka pozostawali w związku małżeńskim, który został rozwiązany. Okoliczności tej nie można uznać za równoznaczną z zaprzestaniem wychowywania dziecka przez jedno z nich.

2) W dniu 1 listopada 2014 r. zatrudniliśmy pracownika, którego dziecko urodziło się w lipcu 2014 r. Obecnie pracownik złożył wniosek o urlop ojcowski. Czy jesteśmy zobligowani go udzielić?

Jeżeli pracownik dotychczas nie wykorzystał tego uprawnienia, to tak.

Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 182³ K.p.).

W świetle powołanych przepisów, pracodawca może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu ojcowskiego w niżej wymienionych przypadkach:

• gdy pracownik złoży wniosek z uchybieniem terminu - wówczas pracodawca może jednak uwzględnić wniosek pracownika na zasadzie dobrowolności,
   
• ze względu na wiek graniczny dziecka bądź upływ przypisanego czasu od uprawomocnienia się postanowienia w sprawie przysposobienia,
   
• gdy pracownik faktycznie nie wychowuje dziecka.

Także status matki (opiekunki) dziecka, tj. to czy jest zatrudniona, prowadzi działalność albo inną aktywność zawodową, czy też zajmuje się jedynie gospodarstwem domowym, nie ma wpływu na prawo pracownika do urlopu ojcowskiego. Pozostaje także bez znaczenia czy korzystano na to dziecko z pozostałych urlopów związanych z rodzicielstwem (macierzyńskiego, rodzicielskiego albo wychowawczego).

W okresie przysługiwania uprawnienia, tj. w ciągu pierwszego roku życia dziecka (pierwszego roku po formalnym przyjęciu dziecka na wychowanie) pracownik może zmieniać pracodawcę (nawet kilkakrotnie) i dopiero u kolejnego, przed upływem wieku granicznego dziecka, wystąpić o urlop ojcowski. Informacja w sprawie urlopu ojcowskiego powinna znajdować się w przedłożonym przez pracownika świadectwie (świadectwach) pracy, którego pracodawca ma prawo i powinien zażądać.

Pracownik zatrudniony od 1 listopada 2014 r. jest ojcem dziecka urodzonego 1 lipca 2014 r. Przed podjęciem obecnego zatrudnienia do końca września 2014 r. pracował w innej firmie. W przedłożonym świadectwie pracy nie ma informacji na temat urlopu ojcowskiego, co pozwala przyjąć, iż taki urlop nie był wykorzystany. Jeżeli tak było, pracownik może skorzystać z urlopu ojcowskiego w obecnym zatrudnieniu, z tym że nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia, co nastąpi 1 lipca 2015 r.

Zwracamy uwagę! Pracodawca może żądać wszelkich danych niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń ze stosunku pracy. W przypadku wątpliwości pracodawca może zwrócić się do pracownika o potwierdzenie niewykorzystania omawianego urlopu, a nawet wystąpić z tym pytaniem do poprzedniego pracodawcy.