Gazeta Podatkowa nr 20 (2103) z dnia 7.03.2024

Urlop ojcowski i podstawa zasiłku macierzyńskiego na dziecko urodzone w czerwcu 2022 r.

Zatrudnionemu od 2021 r. pracownikowi w pełnym wymiarze czasu pracy w dniu 18 czerwca 2022 r. urodziło się dziecko. Pracownik w marcu 2024 r. chciałby skorzystać z urlopu ojcowskiego na to dziecko.

1) Czy jeszcze przysługuje mu prawo do urlopu ojcowskiego?

Od 26 kwietnia 2023 r. regulacje dotyczące urlopu ojcowskiego zostały nieco zmienione. Jak obecnie stanowi art. 182³ § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), w celu sprawowania opieki nad dzieckiem pracownik-ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do:

• ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo
• upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Przed 26 kwietnia 2023 r. pracownik mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko:

• 24. miesiąca życia albo
• 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.

Na mocy nowelizacji przepisów Kodeksu pracy od 26 kwietnia 2023 r. został więc skrócony okres na wykorzystanie urlopu ojcowskiego m.in. z ukończenia przez dziecko 24 miesięcy życia do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Jednakże ustawodawca wprowadził też przepisy przejściowe. Jak wynika z art. 36 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 641), pracownik - ojciec wychowujący dziecko w dniu wejścia w życie powołanej ustawy ma prawo do urlopu ojcowskiego na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko:

• 24. miesiąca życia albo
• 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy, w sytuacji przedstawionej w pytaniu pracownik - ojciec dziecka ma jeszcze prawo do wykorzystania urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.

2) Pracownik najpierw świadczył pracę w ramach umowy na czas określony przypadający do 30 listopada 2023 r. Stałą umowę o pracę ma zawartą od 1 grudnia 2023 r. Czy przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przypadającego w marcu 2024 r. należy uwzględnić wynagrodzenie wypłacone tylko od grudnia 2023 r., czy jednak za 12 miesięcy?

Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli jednak niezdolność powstała przed upływem tych 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Mowa o tym w art. 36 ust. 1-2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej ustawą zasiłkową. Wskazany przepis reguluje kwestie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jednak za sprawą art. 47 ustawy zasiłkowej ma on odpowiednie zastosowanie również do zasiłku macierzyńskiego.

Dokonując kolejnych regulacji, ustawodawca wskazał, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego/macierzyńskiego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 4 oraz art. 47 ustawy zasiłkowej). Doprecyzowując określone przez ustawodawcę zasady, ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie www.zus.pl, wskazał że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów sumuje się, a ponadto nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy.

Jak więc wynika ze stanowiska organu, dla uznania ciągłości podlegania ubezpieczeniu chorobowemu zatrudnienia w przypadku pracownika dopuszczalna jest przerwa, która może przypadać na dzień ustawowo wolny od pracy. W przypadku pracownika, o którym mowa w pytaniu, nie było ani jednego dnia przerwy między zawieranymi z nim umowami o pracę. Tym samym w jego przypadku jest ciągłość zatrudnienia, a więc ciągłość w ubezpieczeniu dla celów ustalenia podstawy wymiaru świadczeń chorobowych. Wobec tego podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego będzie stanowić przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od marca 2023 r. do lutego 2024 r.