Urlopy związane z rodzicielstwem dla pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie

Pracownik przyjął dziecko na wychowanie w ramach rodziny zastępczej niezawodowej. Czy wobec tego ma prawo do urlopów związanych z rodzicielstwem?

Pracownik ma prawo do urlopów związanych z rodzicielstwem, za wyjątkiem urlopu ojcowskiego.

Rodzinę zastępczą tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej. Tak stanowi art. 41 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998), dalej ustawy. Formami rodzinnej pieczy zastępczej są rodzina zastępcza (spokrewniona, niezawodowa, zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna) oraz rodzinny dom dziecka.

Obowiązek wychowawczy rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka podejmuje z dniem faktycznego umieszczenia u nich dziecka na mocy orzeczenia sądu albo umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a właściwym starostą, jak również w innych sytuacjach wskazanych w art. 35 ust. 2 oraz art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy. Z tym też dniem pracownik nabywa prawo do urlopów związanych z rodzicielstwem.

W myśl art. 183 § 6 K.p., na pisemny wniosek pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), jest mu udzielany urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Wzory wniosków o urlopy związane
z rodzicielstwem dostępne są w serwisie
www.druki.gofin.pl

Wniosek ten powinien zawierać imię i nazwisko pracownika, imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci) przyjętego na wychowanie albo przyjętego na wychowanie jako rodzina zastępcza, na które ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Do tego dokumentu należy dołączyć:

oświadczenie pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) oraz
kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą, a także, jeżeli to konieczne, kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego (w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję).

Tak wynika z § 22 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem... (Dz. U. poz. 2243).

Pracodawca obowiązany jest uwzględnić taki wniosek (art. 183 § 6 K.p.).

Wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego został uregulowany w art. 183 § 1 K.p. i wynosi przykładowo:

20 tygodni - w razie przyjęcia jednego dziecka,
31 tygodni - w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci.

Ustawodawca zaznaczył, że urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego nie może trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Wskazany został także minimalny czas omawianego urlopu, który należy stosować w razie gdyby w niedługim okresie po przyjęciu dziecka na wychowanie ukończyło ono wspomniany powyżej graniczny wiek 7 lub 10 lat. W takiej sytuacji, pomimo ziszczenia się przesłanki wiekowej, urlop wyniesie 9 tygodni (art. 183 § 3 K.p.).

Ważne: W razie rezygnacji przez jednego z opiekunów z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, może z niego korzystać drugi (art. 180 § 4-7 K.p. w zw. z art. 183 § 2 K.p.).

Po wykorzystaniu ww. urlopu pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze:

32 tygodni - w razie przyjęcia jednego dziecka,
34 tygodni - w razie jednoczesnego przyjęcia więcej niż jednego dziecka,
29 tygodni - w razie przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.

Urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed jego rozpoczęciem. Do wniosku dołącza się takie same dokumenty jak przy wniosku o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i także w tym przypadku pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 183 § 5 w zw. z art. 182^1d § 1 K.p.).

Wyjątkiem w omawianym kontekście jest natomiast urlop ojcowski. Kwestie z nim związane reguluje przepis art. 182³ K.p. Stanowi on, że prawo takie ma pracownik-ojciec wychowujący dziecko do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia albo do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Podstawą więc udzielenia tego rodzaju urlopu jest bycie ojcem. Ponieważ przepis art. 121 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682 ze zm.) stanowi, że przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek jak między rodzicami a dziećmi, to należy przyjąć, że także adopcja wypełnia dyspozycję art. 182³ K.p. Natomiast przyjęcie na wychowanie w ramach rodziny zastępczej jest niewystarczające dla uzyskania prawa do urlopu ojcowskiego.

Zwracamy uwagę! Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, a więc także takiemu, który wykonuje te zadania w ramach rodziny zastępczej, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 188 K.p.).