Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 7 (361) z dnia 1.04.2014

Wymiar urlopu szkoleniowego

Ile dni urlopu przysługuje pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe? Czy urlop szkoleniowy może otrzymać pracownik skierowany na studia podyplomowe?

Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (art. 103¹ § 1 K.p.). Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:

• urlop szkoleniowy,
   
• zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.

Zarówno za czas urlopu szkoleniowego, jak i za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Urlop szkoleniowy jest udzielany na dni pracy danego pracownika i nie jest przeliczany na godziny. Urlop szkoleniowy przysługuje w dwóch wymiarach:

• 6 dni dla pracownika przystępującego do: egzaminów eksternistycznych, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
   
• 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Rodzaje egzaminów uprawniające do urlopu szkoleniowego Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej na stronie internetowej www.mpips.gov.pl wyjaśnia następująco:

"(…) Egzaminy eksternistyczne

To egzaminy zdawane przez osoby, które ukończyły 18 lat, ale nie uczą się w żadnej szkole. Samodzielnie przygotowują się, a później przystępują do egzaminów eksternistycznych, przeprowadzanych przez okręgową komisję egzaminacyjną. Przystępując do egzaminów eksternistycznych można uzyskać świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum lub liceum ogólnokształcącego (art. 10 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

Egzamin maturalny

To egzamin umożliwiający uzyskanie świadectwa dojrzałości po ukończeniu liceów, czteroletnich techników albo trzyletnich techników dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-f ustawy o systemie oświaty).

Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe

To egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po ukończeniu m.in. zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego technikum oraz trzyletniego technikum dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej (art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a, d, f-h ustawy o systemie oświaty). (…)

Urlop szkoleniowy nie przysługuje natomiast, jeżeli przepisy nie wiążą z ukończeniem danej formy kształcenia obowiązku potwierdzenia uzyskania kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu. Zatem urlop szkoleniowy przewidziany w nowych przepisach nie przysługuje, jeżeli organizator podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika sam zadecyduje, że dana forma kształcenia kończy się »egzaminem«, nazwanym przez niego »eksternistycznym« lub »potwierdzającym kwalifikacje zawodowe« (…)".

Jeżeli chodzi o prawo do urlopu w ostatnim roku studiów, to jego wymiar jest niezależny od tego, jakiego rodzaju studia kończy pracownik, o ile ich ukończenie wymaga napisania pracy dyplomowej i jej obrony. Zgodnie z art. 167 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.), absolwenci studiów otrzymują uczelniane dyplomy ich ukończenia, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego i suplementy do dyplomów. Absolwenci studiów podyplomowych i kursów dokształcających otrzymują świadectwa ukończenia studiów lub kursów.

Kwestia uprawnień do urlopu szkoleniowego dla uczestnika studiów podyplomowych budziła początkowo kontrowersje. Wynikały one z faktu, iż zgodnie z cytowanym art. 167 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, absolwenci studiów podyplomowych otrzymują świadectwa ukończenia tych studiów, a nie dyplomy. Z kolei w uchylonym już rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie rodzajów tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów i wzorów dyplomów… (Dz. U. z 2009 r. nr 11, poz. 61) była mowa o dyplomie. Stąd początkowo obowiązywała wykładnia, na mocy której pracownik kończący studia podyplomowe zakończone egzaminem dyplomowym miał prawo do urlopu szkoleniowego. Pogląd ten uległ zmianie wraz z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów... (Dz. U. nr 196, poz. 1167), tj. od 1 października 2011 r. Stosownie bowiem do § 6 tego aktu wykonawczego, warunkiem wydania świadectwa ukończenia studiów podyplomowych jest m.in. uzyskanie określonych w programie kształcenia tych studiów efektów kształcenia oraz złożenie pracy końcowej lub egzaminu końcowego (a nie jak wcześniej dyplomowych), jeżeli przewiduje to program kształcenia studiów podyplomowych. Przyjęta w nim reguła przesądza o braku uprawnień pracowników kończących studia podyplomowe do urlopu szkoleniowego.

Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Urlopy szkoleniowe mają charakter celowy, zatem pracodawca może domagać się od pracownika aby udokumentował zarówno fakt podnoszenia kwalifikacji i jego formę, jak również terminy egzaminów.

Stosownie do art. 103⁴ K.p. pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe pisemną umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron, która nie może zawierać mniej korzystnych dla pracownika postanowień niż przepisy kodeksowe. Strony nie mają obowiązku zawarcia umowy, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Podstawą prawną do przyznania urlopu szkoleniowego w powyższej sytuacji będzie jednak wyłącznie umowa określająca warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika (umowa szkoleniowa).