Urlop szkoleniowy i wynagrodzenie za okres tego urlopu

Prawo do urlopu szkoleniowego oraz jego wymiar zależy od rodzaju egzaminu kończącego podjętą przez pracownika formę podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Wymiar urlopu szkoleniowego wynosi:

• 6 dni, jeżeli podnoszenie kwalifikacji kończy się egzaminem eksternistycznym, maturalnym lub egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe, bądź
   
• 21 dni w ostatnim roku studiów, gdy nauka kończy się pracą dyplomową i egzaminem dyplomowym (art. 103² § 1 K.p.).

Przepisy nie definiują poszczególnych egzaminów ani nie odsyłają w tym zakresie do żadnych przepisów szczególnych. Według resortu pracy prawo do urlopu szkoleniowego przysługuje wyłącznie w przypadku kursów i szkoleń zakończonych egzaminami, o których mowa w przepisach rangi ustawowej lub regulacjach wydanych na podstawie delegacji ustawowej (akt wykonawczy). Dlatego przed udzieleniem urlopu szkoleniowego pracodawca powinien każdorazowo przeanalizować konkretne regulacje dotyczące szeroko rozumianego podnoszenia kwalifikacji. Jeżeli przepisy regulują proces uzyskiwania określonych kwalifikacji zawodowych, prawo do urlopu szkoleniowego należałoby wiązać z wymogiem zakończenia procesu nauki, nakierowanego na podniesienie kwalifikacji zawodowych przez pracownika oraz z koniecznością zdania - przewidzianego w tych przepisach - egzaminu, który w sposób niebudzący wątpliwości mógłby być uznany za egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe i stanowiący podstawę do uzyskania uprawnień do wykonywania określonego zawodu (por. stanowisko resortu pracy z 27 października 2010 r.).

Powyższe dotyczy też studiów podyplomowych, ponieważ według przepisów dotyczących szkolnictwa wyższego kończą się one jedynie "pracą końcową" i "egzaminem końcowym."

Wymiar urlopu szkoleniowego jest wymiarem minimalnym (6 lub 21 dni), co znaczy, że pracodawca nie może go skracać, nawet jeżeli sam kurs trwałby krócej niż przyznawany urlop. Wymiar ten jest także sztywny i nie zależy od liczby dni, w które przeprowadzany jest egzamin. Urlopu szkoleniowego nie przelicza się na godziny. Udziela się go tylko na dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 103² § 2 K.p.).

Z uwagi na cel urlopu szkoleniowego, powinien on być udzielany w terminie wskazanym przez pracownika, na dni egzaminu oraz na dni poprzedzające egzamin. Jednak za zgodą pracodawcy można ustalić wcześniejszy termin udzielenia urlopu, niekoniecznie przypadający bezpośrednio przed egzaminem.

W przypadkach, gdy egzaminy odbywają się w dużym odstępie czasu (np. 2 tygodni między częścią teoretyczną i praktyczną) możliwe jest udzielenie urlopu szkoleniowego w częściach, zgodnie z przewidzianymi terminami egzaminów (por. stanowisko MPiPS w sprawie udzielania urlopów szkoleniowych i katalogu dodatkowych świadczeń).

Pracodawca udzielił urlopu szkoleniowego pracownikowi na ostatnim roku studiów licencjackich (tj. 21 dni) w częściach, w wymiarze 7 dni w grudniu jednego roku na przygotowanie pracy dyplomowej, a w czerwcu następnego roku - 14 dni na przygotowanie się do egzaminu dyplomowego. Nie narusza to przepisów prawa.

Obliczanie wynagrodzenia za urlop szkoleniowy

Wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy, a nie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego jako średnią z 3 (do 12) miesięcy. Tak wynika z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz. U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).

Pracownik jest zatrudniony od poniedziałku do piątku w podstawowym systemie czasu pracy. W marcu 2016 r. korzystał z 6 dni (48 godz.) urlopu szkoleniowego (poza tym nie miał innych nieobecności w pracy).

Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosi 2.200 zł, a prowizja od sprzedaży w marcu br. wyniosła 850 zł. Z obowiązującego w tym miesiącu wymiaru 176 godzin przepracował 128 godzin (176 godz. - 48 godz.).

Wynagrodzenie za urlop z tytułu zmiennych składników wynosi 318,72 zł (850 zł : 128 godz. = 6,64 zł; 6,64 zł x 48 godz. = 318,72 zł). W sumie za marzec otrzymał 3.368,72 zł (2.200 zł + 850 zł + 318,72 zł).

W orzecznictwie przyjęto, że nieudzielenie urlopu szkoleniowego przez pracodawcę nie może pozbawić pracownika możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń z tego tytułu, choć Kodeks pracy nie przewiduje w tej kwestii żadnych regulacji. Powstałą lukę prawną wypełniają przepisy Kodeksu cywilnego o skutkach niewykonania zobowiązań. Stąd nieudzielenie urlopu szkoleniowego przez pracodawcę umożliwia pracownikowi dochodzenie roszczenia o naprawienie szkody na podstawie art. 471 K.c. (por. wyrok SN z 14 stycznia 2015 r., sygn. akt II PK 54/14, OSP 2016/3/23).