Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 28 (891) z dnia 1.10.2015

Przyznanie świadczeń szkoleniowych dla dokształcającego się pracownika

Nasz pracownik od października br. rozpoczyna uzupełniające studia magisterskie. Zamierzamy dofinansować mu koszty dojazdów na uczelnię i zakwaterowania na czas sesji, ale nie chcemy brać na siebie obowiązku udzielenia mu urlopu szkoleniowego. Ewentualnie jesteśmy skłonni udzielać mu zwolnień od pracy w dni wyjazdu na uczelnię. Czy w umowie szkoleniowej możemy wyłączyć wobec tego pracownika prawo do urlopu szkoleniowego lub zmniejszyć jego wymiar?

Nie. Umowa szkoleniowa nie może przewidywać postanowień mniej korzystnych niż przewidują to przepisy Kodeksu pracy. Jeżeli taki zapis zostanie wprowadzony do umowy szkoleniowej, będzie on z mocy prawa nieważny. Zgodnie z art. 103¹ § 2 K.p., pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy przysługuje:

• urlop szkoleniowy,
   
• zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania

z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za okres korzystania z urlopu lub zwolnienia od pracy. Wymiar urlopu szkoleniowego wynosi:

• 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów: eksternistycznych, maturalnego lub potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
   
• 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Ustawowy wymiar urlopu szkoleniowego to minimalny poziom urlopu, który przysługuje pracownikowi dokształcającemu się z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy. Uprawnienie do urlopu w takim wymiarze przysługuje na mocy samego prawa i nie może być korygowane w umowie szkoleniowej na niekorzyść pracownika.

WAŻNE: Koniecznym warunkiem skorzystania przez pracownika z urlopu szkoleniowego (a także ze zwolnienia z całości lub części dnia pracy) jest złożenie wniosku o udzielenie urlopu lub zwolnienia.

Należy zauważyć, że jedynie w odniesieniu do urlopu wypoczynkowego przepisy prawa pracy przewidują obowiązek udzielenia urlopu niezależnie od inicjatywy pracownika. Ma on na celu regenerację sił przez osobę zatrudnioną, dlatego udzielanie urlopu wypoczynkowego cechuje się pewnego rodzaju przymusowością. W przypadku urlopu szkoleniowego cel jego udzielenia jest inny, stąd jeżeli uprawniony pracownik nie przejawi chęci jego wykorzystania, pracodawca nie musi udzielać urlopu z własnej inicjatywy.

Regulacje Kodeksu pracy dotyczące podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników dotyczą w większości sytuacji, w których dokształcanie pracownika pozostaje w związku z wykonywaną pracą lub oczekiwaniami pracodawcy i odbywa się za jego zgodą (lub z jego inicjatywy). Pracodawca może jednak uznać, że dokształcanie podjęte przez pracownika pozostaje bez związku z wykonywaną pracą, w związku z czym może nie być zainteresowany dofinansowaniem pracownikowi kosztów tej nauki. W takim przypadku pracownik zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności na zasadach innych, niż przewidziane dla pracowników podnoszących swoje kwalifikacje zawodowe za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy. Zgodnie z art. 103⁶ K.p., mogą mu wówczas zostać przyznane:

• zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,
   
• urlop bezpłatny.

Wymiar tych świadczeń pracodawca i pracownik ustalają w porozumieniu (patrz przykład porozumienia). Należy jednak podkreślić, że każdy przejaw wymiernej finansowo pomocy w nauce pracownika, np. poprzez dofinansowanie kosztów zakwaterowania na czas sesji, może zostać uznany za dorozumiane wyrażenie przez pracodawcę zgody na dokształcanie. To zaś pociąga za sobą obowiązek przyznania wszystkich uprawnień ustawowych przysługujących pracownikowi uczącemu się za zgodą pracodawcy, tj. płatnego urlopu szkoleniowego i zwolnienia od pracy (o ile pracownik wystąpi z odpowiednim wnioskiem).