Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą na część etatu

W czasie urlopu rodzicielskiego pracownik może podjąć pracę zawodową u pracodawcy, który udzielił mu tego urlopu, w wymiarze do połowy etatu. Wykonywanie pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego, oprócz zmian w zakresie wysokości wynagrodzenia czy rozkładu czasu pracy pracownika, skutkuje wydłużeniem tego urlopu. Ta "ponadwymiarowa" część urlopu również może być w pewnym zakresie przeznaczona na pracę.

Urlop częściowo w pracy

Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego może go łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (art. 182^1e K.p.). Pracownik, który chciałby skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 182^1e K.p., musi złożyć wniosek w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim, w terminie 21 dni przed planowanym podjęciem pracy. Wniosek ten co do zasady jest wiążący dla pracodawcy, o ile został wniesiony w terminie. Niemniej, nawet w przypadku zachowania terminu pracodawca ma możliwość jego odrzucenia, jeżeli uwzględnienie go jest niemożliwe z uwagi na organizację pracy lub rodzaj zadań wykonywanych przez pracownika.

Wymogi formalne wniosku w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim określa rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243). Zgodnie z § 20 rozporządzenia wniosek ten powinien zawierać:

imię i nazwisko pracownika,
określenie wymiaru czasu pracy,
wskazanie okresu, w którym pracownik zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy,
oświadczenie pracownika o zamiarze łączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (z określeniem wymiaru czasu pracy), albo o braku takiego zamiaru.

Praca w trakcie urlopu rodzicielskiego powoduje jego wydłużenie (o czym w dalszej części artykułu). Pracownik w treści wniosku powinien więc wypowiedzieć się m.in. w sprawie sposobu korzystania z urlopu rodzicielskiego, łącznie z jego częścią przedłużającą. Jest to konieczne w celu ustalenia prawidłowego wymiaru tej części (patrz przykład wniosku).

Przepisy Kodeksu pracy nie wprowadzają ograniczeń, jeżeli chodzi o możliwość podjęcia pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego w innym niż macierzysty zakładzie pracy. Należy to więc uznać za dopuszczalne, zarówno w ramach zatrudnienia etatowego jak i cywilnoprawnego. Należy nadmienić, że rezygnacja z łączenia pracy z urlopem rodzicielskim możliwa jest tylko za zgodą pracodawcy.

Pracownik łączący pracę z urlopem rodzicielskim korzysta z urlopu wypoczynkowego w dotychczasowym wymiarze.

Pensja w dół, etat ten sam

Podjęcie pracy na urlopie rodzicielskim nie powoduje zmiany pierwotnego wymiaru etatu pracownika. Dotychczasowy wymiar etatu pozostaje więc bez zmian, przy czym podjęcie pracy na urlopie rodzicielskim powoduje podział tego urlopu na część zagospodarowaną przez pracę i część (wynoszącą co najmniej połowę wymiaru etatu) poświęconą wyłącznie na opiekę nad dzieckiem. Wskazuje na to brzmienie art. 182^1e § 1 K.p., który stanowi, że w razie podjęcia pracy na część etatu, urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część etatu. W związku z tym pracodawca nie może formalnie obniżyć wymiaru pełnego etatu pracownika do połowy (zakładając, że pracownik w takim właśnie niepełnym wymiarze podejmie pracę).

Może natomiast obniżyć poziom wynagrodzenia, na co pozwala mu art. 80 K.p., zgodnie z którym wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas jej niewykonywania tylko wtedy, gdy przepisy tak stanowią. Obniżenie poziomu wynagrodzenia nie musi być potwierdzone zmianą umowy o pracę, choć modyfikacja umowy w tym zakresie (ze wskazaniem okresu, w którym będzie obowiązywała zmiana) jest dopuszczalna.

Rozkład czasu pracy i nadgodziny

Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim. Pracownik może mieć przy tym określone propozycje co do rozkładu jego czasu pracy w tym czasie. W takiej sytuacji może pojawić się pytanie, czy propozycje pracownika muszą być zaakceptowane przez pracodawcę. Analizując tę kwestię należy zauważyć, że nawet terminowo złożony wniosek w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim może być w określonych sytuacjach odrzucony przez pracodawcę. Tym bardziej wydaje się to możliwe w przypadku "zwykłego" wniosku o ustalenie zaproponowanego przez pracownika rozkładu czasu pracy. Jak stwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 7 kwietnia 2016 r. "W przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu to pracodawca ustala pracownikowi rozkład jego czasu pracy (...)".

Pracownik pełnoetatowy generalnie może podejmować pracę w nadgodzinach, a pracownik na część etatu pracę powyżej niepełnego wymiaru etatu (i powyżej normy).

Mogą się jednak pojawić wątpliwości, czy praca ponadnormatywna może być świadczona przez pracownika, który łączy pracę z urlopem rodzicielskim. Problem ten był przedmiotem opinii Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Co do nadgodzin, to resort pracy przyjął, iż wymaganie od pracownika łączącego pracę z urlopem rodzicielskim (np. w ramach 1/2 etatu), aby przyszedł do pracy w godzinach pomiędzy wymiarem niepełnego etatu a pełną dniówką, jest bezpodstawne. Należy bowiem mieć na uwadze, że w przypadku takiego pracownika część etatu, która nie jest zagospodarowana przez pracę, należy do urlopu rodzicielskiego. Ponadto Ministerstwo uznało za niedopuszczalne jednoczesne korzystanie z przedłużenia urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców.

Kalkulator urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Praca przedłuża urlop

W przypadku łączenia pracy z urlopem rodzicielskim, urlop ten ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części. Wymiar części przedłużającej odpowiada iloczynowi tygodni, przez które pracownik zamierza łączyć pracę z urlopem i wymiaru etatu, w jakim ta praca zostanie podjęta (art. 182^1f § 2 K.p.).

W czasie części przedłużającej urlop rodzicielski pracownik również może wykonywać pracę. Do takiej sytuacji odnosi się art. 182^1f § 7 K.p., który dotyczy przypadku, gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu (obliczonej zgodnie z art. 182^1f § 2 K.p.) z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wówczas wymiar tej części urlopu oblicza się dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z części przedłużającej urlop z wykonywaniem pracy. Nie oznacza to jednak, że w takiej sytuacji urlop rodzicielski ulega przedłużeniu dwukrotnie, tj.:

z tytułu pracy na urlopie rodzicielskim w wymiarze podstawowym,
z uwagi na pracę w trakcie pierwszej części przedłużającej urlop.

Przyjęcie takiego stanowiska prowadziłoby do nieuzasadnionego wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego, który razem z częścią przedłużającą może trwać do 64 tygodni (w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) lub do 68 tygodni (w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie). Urlop rodzicielski ulega więc przedłużeniu tylko raz (patrz przykład).

	Poznań, dnia 7 września 2017 r.
Tomasz Cudzyński ul. Wałowa 6, Poznań
	Dyrektor Zakładu Usług Geodezyjnych w Poznaniu
Wniosek w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim
Na podstawie art. 182^1e K.p. wnoszę o umożliwienie mi podjęcia pracy w wymiarze 1/2 etatu, w trakcie urlopu rodzicielskiego udzielonego mi w pełnym wymiarze w dniu 4 września 2017 r. Jestem zatrudniony na pełny etat i zamierzam pracować na urlopie rodzicielskim w okresie od 2 października do 31 grudnia 2017 r. Mam również zamiar wykonywać pracę w wymiarze 1/2 etatu w trakcie części przedłużającej urlop.
	Tomasz Cudzyński

"(...) w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (wykraczającej poza godziny jego pracy zaplanowane w rozkładzie czasu pracy w ramach 8-godzinnego dobowego wymiaru jego czasu pracy). Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowane 4 godziny pracy (od 8⁰⁰ do 12⁰⁰) i w następnych 4 godzinach (od 12⁰⁰ do 16⁰⁰) korzysta z urlopu rodzicielskiego, nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (np. pomiędzy godziną 12⁰⁰ a 14⁰⁰)... wydaje się natomiast możliwe polecenie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych z przyczyn, o których mowa w art. 151 § 1 Kodeksu pracy. Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowaną pracę w godzinach 8⁰⁰-12⁰⁰, a z urlopu rodzicielskiego korzysta w godzinach 12⁰⁰-16⁰⁰, to pracodawca może polecić mu pracę nadliczbową począwszy od godziny 16⁰⁰ (...)".

(...) we wniosku o łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy, pracownik musi określić sposób wykorzystania części urlopu rodzicielskiego, o którą urlop zostanie proporcjonalnie wydłużony. Oznacza to, że wydłużona część urlopu rodzicielskiego nie wchodzi do puli wymiaru tego urlopu, a zatem z pozostałej, wydłużonej części urlopu rodzicielskiego może skorzystać tylko pracownik łączący urlop rodzicielski (lub jego część) z pracą.

Zatem, zdaniem Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, oboje rodzice dziecka nie mogą jednocześnie korzystać z wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu w związku z łączeniem z pracą (...)".

Stanowiska Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniach 7 kwietnia i 28 października 2016 r.

Przykład

Pracownik w dniu 4 września 2017 r. złożył wniosek o udzielenie mu urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze 32 tygodni. Przez okres ostatnich 16 tygodni tego urlopu będzie łączył go z pracą w ramach 1/2 etatu. Z uwagi na planowane świadczenie pracy przez 16 tygodni urlopu rodzicielskiego powinien on ulec przedłużeniu o 8 tygodni, zgodnie z wyliczeniem:

16 × 1/2 etatu = 8 tygodni.

W trakcie części przedłużającej urlop pracownik również zamierza pracować na 1/2 etatu. W takim przypadku obliczony powyżej wymiar części przedłużającej urlop (8 tygodni) będzie stanowił punkt wyjściowy do wyliczenia ostatecznego wymiaru tej części. Będzie ona wynosiła 16 tygodni zgodnie z wyliczeniem:

8 tygodni (wymiar części przedłużającej) : (1 - 1/2 etatu) = 16 tygodni.

W sytuacji przedstawionej w przykładzie część przedłużająca urlop rodzicielski wyniesie więc 16 tygodni. Będzie to tylko jedna część przedłużająca urlop ("wyjściowy" wymiar tej części nie podlega sumowaniu).

W przypadku gdyby pracownik nie planował pracy w trakcie części przedłużającej urlop, jej wymiar wyniósłby tylko 8 tygodni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)