Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (442) z dnia 10.08.2017

Udzielenie pracownikowi-ojcu dziecka urlopu tzw. okolicznościowego i urlopu ojcowskiego

Pracownikowi urodziło się dziecko dwa tygodnie przed podjęciem zatrudnienia w naszej firmie. Wówczas nigdzie nie pracował. Czy w związku z tym przysługuje mu urlop okolicznościowy i czy może wystąpić z wnioskiem o udzielenie urlopu ojcowskiego na to dziecko?

Pracownik w obecnym zatrudnieniu może ubiegać się wyłącznie o urlop ojcowski.

Stosownie do § 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikowi zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632), pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 2 dni w razie urodzenia się jego dziecka. Zwolnienie to, z racji przeznaczenia, powinno pozostawać w związku czasowym z tym zdarzeniem, co oznacza, że nie powinno być od niego oddalone. W literaturze przedmiotu argumentuje się to faktem, iż ma ono charakter celowy i służy m.in. odebraniu dziecka ze szpitala, czy załatwieniu związanych z jego urodzeniem spraw urzędowych. 

Tak też wyjaśnił resort pracy w piśmie z 7 marca 2012 r., w którym czytamy, że: "(...) okolicznościowe zwolnienie od pracy powinno zostać wykorzystane w czasie bezpośrednio związanym z wydarzeniem, które uzasadnia jego udzielenie. Istotny jest bowiem nie tylko związek przyczynowy, ale także związek czasowy z danym wydarzeniem. Co do zasady okolicznościowe zwolnienie od pracy powinno zatem pokrywać się z datą zdarzenia lub zostać wykorzystane w niedalekim odstępie czasowym, jeżeli pracownik udowodni, że zwolnienie ma związek z wydarzeniem. (...)".

W opisanym przypadku nie tylko to jest istotne jaki okres upłynął od narodzenia dziecka, ale również status jego ojca w wymienionym dniu.

Wskazanego wcześniej warunku nie spełnia nowo zatrudniony pracownik, o którym mowa w pytaniu.

Sytuacja przedstawia się inaczej w odniesieniu do urlopu ojcowskiego. Stosownie do art. 182³ § 1 K.p., pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:

• do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia albo
   
• do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Data urodzenia dziecka jest tu zatem istotna tylko w zakresie terminu, do którego można wykorzystać uprawnienie, a prawo do niego przysługuje każdemu pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w wymaganym wieku.

Zwracamy uwagę! Urlop ojcowski należy wykorzystać jednorazowo albo nie więcej niż w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Pisemny wniosek o jego udzielenie należy złożyć w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 182³ § 2-3 K.p.).

Wzór wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego dostępny jest w serwisie  www.druki.gofin.pl.

Nowy pracodawca odmawia udzielenia urlopu ojcowskiego tylko wówczas, gdy pracownik wykorzystał go u poprzedniego pracodawcy (poprzednich pracodawców). W celu wykluczenia takiej sytuacji, pracodawca może domagać się świadectwa (świadectw) pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia. Prawidłowo wypełniony dokument zawiera bowiem informację o wykorzystanym urlopie ojcowskim. Zabezpieczeniem jest także oświadczenie zainteresowanego w tej sprawie, które obowiązany jest przedłożyć razem z wnioskiem o urlop ojcowski. Tak wynika z § 21 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. poz. 2243).

Z okoliczności wskazanych w pytaniu, tj. w związku z podjęciem zatrudnienia dwa tygodnie po urodzeniu dziecka i pozostawaniem bez pracy w chwili jego narodzin, można wnosić że z tego uprawnienia pracownik nie korzystał.