Jak korzystać z przedłużenia urlopu rodzicielskiego?

W razie podjęcia pracy w czasie urlopu rodzicielskiego okres tego urlopu ulega przedłużeniu. Ta ponadwymiarowa część urlopu może być zagospodarowana na pracę, na zasadach analogicznych jak przy podejmowaniu pracy w czasie "podstawowego" urlopu rodzicielskiego. Niektóre z reguł korzystania z tego urlopu, jak np. wspólne przebywanie na nim przez oboje rodziców, nie mogą być jednak wprost zastosowane.

Praca na urlopie przedłuża wymiar

Mechanizm przedłużania urlopu rodzicielskiego o okres, w którym był on łączony z wykonywaniem pracy, funkcjonuje w prawie pracy dopiero od 2 stycznia 2016 r. Został wprowadzony na mocy ostatniej nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie uprawnień rodzicielskich, która weszła w życie z tym dniem.

Przedłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego w razie podjęcia pracy w jego trakcie następuje zgodnie z art. 182^1e i 182^1f K.p. Wymiar części, o którą urlop zostaje wydłużony, odpowiada iloczynowi tygodni, przez które pracownik zamierza łączyć pracę z urlopem i wymiaru etatu, w jakim ta praca zostanie podjęta.

Powyższa metoda wyliczania wymiaru części przedłużającej urlop rodzicielski ulega modyfikacji, jeżeli pracownik zamierza pracować również w trakcie części przedłużającej urlop. W takim przypadku wymiar tej części ustalany jest poprzez podzielenie "wyjściowego" wymiaru tej części (obliczonej jako iloczyn tygodni, w których pracownik łączy pracę z urlopem w jego podstawowym zakresie i wymiaru tej pracy) przez różnicę liczby 1 i wymiaru etatu, w ramach którego pracownik zamierza pracować w czasie przedłużenia urlopu. Należy zaznaczyć, że w takiej sytuacji nie występują dwa przedłużenia - pierwsze z tytułu pracy na urlopie rodzicielskim w podstawowym zakresie i drugie, z uwagi na pracę w czasie części przedłużającej - ale jedno przedłużenie urlopu rodzicielskiego, obliczane dwuetapowo.

Grafik pracy na przedłużonym urlopie

Pracownik we wniosku w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim powinien określić sposób korzystania z tego urlopu, łącznie z jego częścią przedłużającą. Stanowi o tym § 20 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243). Zgodnie z przywołanym przepisem, wspomniany wniosek powinien zawierać m.in.:

określenie wymiaru czasu pracy,
wskazanie okresu, w którym pracownik zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy,
oświadczenie pracownika o zamiarze łączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, z określeniem tego wymiaru, albo o braku takiego zamiaru.

Ujęcie powyższych informacji w omawianym wniosku jest konieczne dla prawidłowego wyliczenia wymiaru części przedłużającej urlop rodzicielski. Jednak poprawne ustalenie wymiaru przedłużenia urlopu rodzicielskiego nie kończy ustaleń związanych z wykorzystaniem tej części urlopu. W trakcie pracy w tym okresie mogą pojawić się różne wątpliwości dotyczące organizacji pracy w czasie przedłużenia urlopu rodzicielskiego.

Problematyczne może okazać się przykładowo podejmowanie pracy w nadgodzinach przez pracownika, który łączy pracę ze wspomnianym urlopem. Inną wątpliwą kwestią może być skorzystanie z prawa do jednoczesnego przebywania na urlopie rodzicielskim przez oboje rodziców, w sytuacji gdy chodzi o przedłużenie tego urlopu. Oba te problemy były przedmiotem opinii Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (patrz stanowiska w ramce). Co do nadgodzin, to resort pracy przyjął, iż wymaganie od pracownika łączącego pracę z urlopem rodzicielskim (np. w ramach 1/2 etatu), aby przyszedł do pracy w godzinach pomiędzy wymiarem niepełnego etatu a pełną dniówką, jest bezpodstawne. Należy bowiem mieć na uwadze, że w przypadku takiego pracownika część etatu, która nie jest zagospodarowana przez pracę, należy do urlopu rodzicielskiego. Ponadto jako niedopuszczalne Ministerstwo uznało jednoczesne korzystanie z przedłużenia urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców.

"(...) w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (wykraczającej poza godziny jego pracy zaplanowane w rozkładzie czasu pracy w ramach 8-godzinnego dobowego wymiaru jego czasu pracy). Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowane 4 godziny pracy (od 8⁰⁰ do 12⁰⁰) i w następnych 4 godzinach (od 12⁰⁰ do 16⁰⁰) korzysta z urlopu rodzicielskiego, nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (np. pomiędzy godziną 12⁰⁰ a 14⁰⁰) ... wydaje się natomiast możliwe polecenie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych z przyczyn, o których mowa w art. 151 § 1 Kodeksu pracy. Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowaną pracę w godzinach 8⁰⁰-12⁰⁰, a z urlopu rodzicielskiego korzysta w godzinach 12⁰⁰-16⁰⁰, to pracodawca może polecić mu pracę nadliczbową począwszy od godziny 16⁰⁰ (...)".

(...) we wniosku o łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy, pracownik musi określić sposób wykorzystania części urlopu rodzicielskiego, o którą urlop zostanie proporcjonalnie wydłużony. Oznacza to, że wydłużona część urlopu rodzicielskiego nie wchodzi do puli wymiaru tego urlopu, a zatem z pozostałej, wydłużonej części urlopu rodzicielskiego może skorzystać tylko pracownik łączący urlop rodzicielski (lub jego część) z pracą.

Zatem, zdaniem Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, oboje rodzice dziecka nie mogą jednocześnie korzystać z wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu w związku z łączeniem z pracą (...).

Stanowiska Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniach odpowiednio: 7 kwietnia i 28 października 2016 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)