Urlop bezpłatny w praktyce kadrowej

1) W połowie stycznia br. zatrudniliśmy pracownika na czas nieokreślony na część etatu, uprawnionego do kolejnego urlopu wypoczynkowego. Czy jest zgodne z prawem udzielenie tej osobie urlopu bezpłatnego od pierwszego dnia trwania umowy?

Pierwszy dzień zatrudnienia nie musi być pierwszym dniem pracy. Generalnie stosunek pracy zostaje nawiązany w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy o pracę (art. 26 K.p.). Nie istnieją przeszkody dla wskazania w treści umowy wcześniejszego terminu nawiązania stosunku pracy niż pierwszy dzień będący dla pracownika dniem roboczym. Inne rozstrzygnięcie oznaczałoby, że pracownik nie mógłby zostać zatrudniony od dnia ustawowo czy harmonogramowo wolnego od pracy. Na pierwszy dzień faktycznej pracy może też przypadać absencja pracownika spowodowana jego chorobą czy urlopem bezpłatnym, warunkiem udzielenia którego jest wniosek pracownika oraz zgoda pracodawcy.

2) Jak urlop bezpłatny wpłynie na urlop wypoczynkowy, jeśli pracownik podjął pracę od 16 stycznia 2015 r. na czas nieokreślony w wymiarze czasu pracy wynoszącym 1/16 etatu? Nadmieniamy, że jest to kolejny rok zatrudnienia, a urlop bezpłatny został udzielony od pierwszego dnia pracy do 30 listopada br.

Urlop wypoczynkowy pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy po trwającym co najmniej 1 miesiąc urlopie bezpłatnym ulega proporcjonalnemu obniżeniu.

Według art. 155² § 1 K.p., pracownikowi, który przed rozpoczęciem urlopu bezpłatnego trwającego co najmniej 1 miesiąc nie nabył jeszcze prawa do urlopu kolejnego za dany rok kalendarzowy, przysługuje po powrocie do pracy w tym samym roku kalendarzowym urlop proporcjonalny do końca okresu pozostałego do końca roku (ewentualnie do końca zatrudnienia, jeśli umowa na czas określony rozwiąże się przed upływem roku kalendarzowego).

Pracownik zatrudniony na 1/16 etatu ma w ciągu roku prawo do urlopu w wymiarze 2 dni, bez względu na staż urlopowy, co wynika z wyliczenia i obowiązkowych zaokrągleń:

• 1/16 x 26 dni = 1,62 dnia, po zaokrągleniu 2 dni,
   
• 1/16 x 20 dni = 1,25 dnia, po zaokrągleniu 2 dni.

Za jeden miesiąc pracy (grudzień) nabywa uprawnienie do 1 dnia urlopu: 1/12 x 2 dni = 0,16 dnia, po zaokrągleniu 1 dzień.

3) Czy pracownik miałby prawo do urlopu wypoczynkowego, gdyby urlop bezpłatny został udzielony od pierwszego dnia zatrudnienia do końca roku kalendarzowego?

Naszym zdaniem urlop wypoczynkowy nie przysługuje. Nieobecność pracownika w pracy rozpoczęła się od pierwszego dnia zatrudnienia w związku z czym nie nabył on prawa do urlopu wypoczynkowego. Według art. 174 § 2 K.p., okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. W czasie trwania urlopu bezpłatnego nie mogło powstać prawo do urlopu wypoczynkowego ze względu na zasadę, że w tym czasie ulegają zawieszeniu wzajemne prawa i obowiązki stron wynikające z łączącego je stosunku pracy. Z powyższych względów uzasadnione jest twierdzenie, że w czasie bezpłatnego urlopu udzielonego na podstawie art. 174 § 1 K.p., pracownikowi niewykonującemu pracy z powodu urlopu bezpłatnego od pierwszego dnia zatrudnienia do końca tego roku, nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego (por. uchwała SN z dnia 25 września 1980 r., sygn. akt V PZP 2/80, OSNC 1981/4/46).

4) Od 1 grudnia 2014 r. zatrudniamy pracownika uprawnionego do urlopu w wyższym wymiarze. Osobie tej udzielono od 1 lipca do 30 listopada 2015 r. urlopu bezpłatnego. W trakcie tego urlopu stosunek pracy rozwiązano z dniem 22 listopada za porozumieniem stron. Czy pracownik miał prawo do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy?

Wymiar urlopu pracownika jest proporcjonalny do okresu przepracowanego u danego pracodawcy w trakcie roku kalendarzowego (6 m-cy), ustalony zgodnie z art. 155¹ K.p.

Skutkiem udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego jest zawieszenie realizacji zawartej między stronami umowy o pracę, a okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, takie jak wymiar urlopu wypoczynkowego.

Urlop wypoczynkowy pracownika, o którym mowa w pytaniu, podlegałby redukcji na zasadach określonych w art. 155² K.p., gdyby pracownik wrócił do pracy z urlopu bezpłatnego trwającego co najmniej 1 miesiąc. Adresatem powołanej normy jest bowiem pracownik "powracający" do pracy. Nie stosuje się jej do pracownika, który nie wrócił do pracy po urlopie bezpłatnym, a umowa o pracę uległa rozwiązaniu. Wówczas właściwy jest art. 155¹ K.p.